Powyższy przewodnik w skrócie nazywamy Wytycznymi CEPI od nazwy największej organizacji odpowiedzialnej za ich powstanie. W stosunku do wcześniejszego wydania z 2 września 2012r. autorzy wprowadzili w dokumencie wiele zmian.
Dokument kładzie nacisk na substancje niedodawane celowo ale znane (KNOWN NIAS) dla każdego rodzaju papieru oraz dla papieru zawierającego makulaturę. Przedstawione parametry są zbiorem wymagań krajów członkowskich UE. Przykładem takiego podejścia jest zawartość pentachlorofenolu, którego oznaczenie nie jest już wymagane według BRF ale przewidują go wymagania francuskie FR DGCCRF. Autorzy zwracają uwagę że na chwilę obecną nie powstała jedna metodyka badania migracji NIAS. Z tego powodu ten aspekt wymagań został odłożony do kolejnego wydania przewodnika.
Podobnie jak w przypadku Zalecenia BFR badania polegają na oznaczaniu zawartości substancji w wyciągu wodnym, w wyciągu organicznym lub bezpośrednio w materiale. W tabeli 2 i 3 wskazano najczęściej oznaczane substancje. W stosunku do poprzedniego wydania dodano polichlorowane bifenyle (PCBs) a usunięto 4,4’-bis(dietyloamino) benzofenon (DEAB) oraz hydroksy benzofenon.
Substancja |
Wymagania |
Typ żywności |
Kadm |
5 ug/l w wyciągu |
Wilgotna i/lub tłusta |
Ołów |
10 ug/l w wyciągu |
Wilgotna i/lub tłusta |
Rtęć |
0,3 mg/kg papieru |
Wilgotna i/lub tłusta |
Chrom (VI) |
0,25 mg/kg papieru |
Wilgotna i/lub tłusta |
Pentachlorofenol |
0,1 mg/kg papieru |
Każdy |
Substancje antydrobnoustrojowe |
Brak uwalniania substancji w ilościach mających działanie antydrobnoustrojowe |
Każdy |
Substancja |
Wymagania |
Typ żywności |
Polichlorowane bifenyle (PCB) |
2 mg/kg wyrobu 2 mg/kg wyrobu |
Każdy |
4,4’-bis(dimetyloamino) benzofenon (keton Michlera) |
Migracja 0.01 mg/kg |
Wilgotna i/lub tłusta |
Barwniki azowe |
Migracja sumy PAA 0,01 mg/kg oraz 0,002 mg/kg PAA rakotwórcze kat. 1A, 1B |
Każdy |
Trwałość wybarwienia |
Nie występuje przesączanie |
Wilgotna i/lub tłusta |
Fluorescencyjne wybielacze optyczne |
Nie występuje przesączanie |
Wilgotna i/lub tłusta |
Ftalan di-n-butylu (DBP) |
Migracja 0,3 mg/kg |
Każdy |
Ftalan diizobutylu (DIBP) |
Migracja 0,3 mg/kg |
Każdy |
Ftalan di(2-etyloheksylu) (DEHP) |
Migracja 1,5 mg/kg |
Każdy |
DBP i DIBP suma |
Migracja 0,3 mg/kg |
Każdy |
Benzofenon |
Migracja 0,6 mg/kg |
Każdy |
Benzofenon i 4-metylobenzofenon |
Migracja 0,6 mg/kg |
Każdy |
Diizopropylonaftalen (DIPN) |
Tak niski, jak to możliwe z technicznego punktu widzenia |
każdy |
Bisfenol A |
Migracja 0.24 mg/kg |
Wilgotna i/lub tłusta |
WWA |
Migracja 0,01 mg/kg |
Każdy |
Rozporządzenie nakłada obowiązek stosowania dobrej praktyki produkcyjnej przez wszystkie podmioty gospodarcze działające na rynku materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością we wszystkich sektorach i na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji materiałów i wyrobów, z wyjątkiem produkcji substancji wyjściowych. Rozporządzenie nakazuje wdrożenie w przedsiębiorstwach systemu jakości dostosowanego do wielkości produkcji i liczby zatrudnionych pracowników. System jakości musi zawierać wymóg dokonywania zakupów materiałów wyjściowych zgodnie z ustalonymi wcześniej specyfikacjami. Operacje produkcyjne są przeprowadzane zgodnie z ustalonymi wcześniej instrukcjami i procedurami, a w przedsiębiorstwie działa samodzielna komórka kontroli jakości. Dokumentacja dotycząca specyfikacji, formuły wytwarzania i przetwarzania, które są istotne z punktu widzenia zgodności i bezpieczeństwa gotowego materiału lub wyrobu są przechowywane w formie elektronicznej lub papierowej. Jednocześnie nie jest wskazana żadna konkretna norma lub system jakości np. ISO, BRC.
Najważniejszym wymiernym obowiązkiem producenta opakowań jest wykazanie braku obecności metali ciężkich takich jak ołów, kadm, rtęć i chrom VI+ w końcowym produkcie w ilości większej niż 100 mg/kg końcowego wyrobu.
W artykule nakreślono podstawowe wymagania stawiane opakowaniom papierowym przeznaczonym do kontaktu żywnością. Problem bezpieczeństwa zdrowotnego takich opakowań będzie narastał. Powodem tego jest rozwój technologii produkcji papieru i tektury oraz nacisk na stosowanie surowców pochodzących z recyklingu. Drugim powodem jest większa troska o zdrowie konsumentów oraz rozwój technik analitycznych umożliwiających oznaczanie coraz bardziej skomplikowanych substancji na coraz niższych poziomach.
[1] Rozporządzenie (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. W sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylające dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG
[2] XXXVI. Paper and board for food contact wyd. z 01.09.2017r.
[3] Food Contact Guidelines for the Compliance of Paper & Board Materials and Articles wyd. z marca 2019r.
[4] Rozporządzenie (WE) nr 2023/2006 z dnia 22 grudnia 2006 r. w sprawie dobrej praktyki produkcyjnej w odniesieniu do materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością
[5] Dyrektywa 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych
Autor:
mgr Adam Fotek, Ekspert ds. badań w J. S. Hamilton Poland Sp. z o.o., ul. Chwaszczyńska 180, 81-571 Gdynia,
tel. +48 697 880 770, e-mail: afotek@hamilton.com.pl