Europejski przemysł papierniczy w roku 2024: powrót do wzrostu w cieniu globalnych wyzwań

Światowa gospodarka, wciąż odbudowująca się po pandemicznych wstrząsach i korektach zapasów, przyniosła w 2024 roku pozytywne wieści dla europejskiego sektora celulozowo-papierniczego. Jak wynika z najnowszego, wstępnego raportu Konfederacji Europejskiego Przemysłu Papierniczego (Cepi), branża odnotowała wzrost produkcji i konsumpcji po dwóch latach recesji. Jednak nadciągające wojny handlowe, niestabilność geopolityczna oraz zapowiadane unijne reformy energetyczne i przemysłowe mogą znacząco wpłynąć na przyszłość sektora.

Globalne i europejskie tendencje produkcyjne

Po spadku produkcji o 13% w 2023 roku i kumulacyjnym regresie sięgającym 18,3% od 2021 roku, kraje członkowskie Cepi odnotowały w 2024 roku wzrost produkcji i zużycia papieru i tektury.

Według wstępnych danych produkcja papieru i tektury w krajach Cepi wzrosła w 2024 r. o 5,2%, a zużycie o 7,5% w porównaniu do poprzedniego roku. Całkowita produkcja papieru i tektury w 2024 r. osiągnęła poziom 77,8 mln ton, a wzrost odnotowano dla większości gatunków papieru i tektury. Sektor osiągnął wyniki lepsze od globalnych konkurentów, przy czym globalna produkcja tektury również wzrosła. 

Globalnie branża również się odbudowała – światowa produkcja papieru i tektury wzrosła o 3,6%, rekompensując straty z 2023 roku (-3,3%).

Wzrost produkcji zaobserwowano w większości krajów krajach produkujących papier i tekturę, z wyjątkiem Japonii, w 2024. Stany Zjednoczone, Brazylia, Kanada, Chiny, Indie i Korea Południowa odnotowały wzrost produkcji papieru od 1,5% do 5,5%.

Pozostając na poziomach odnotowanych w latach 2019 i 2022 r., na rynku europejskim nieznacznie spadła (-1,0%) w 2024 r. produkcja masy celulozowej, w przeciwieństwie do wzrostu zaobserwowanym w poprzednim roku (+2,3%).

Produkcja masy celulozowej (zintegrowana + rynkowa) wzrosła o 3,0% w porównaniu do poprzedniego roku, z całkowitą produkcją wynoszącą około 33,6 mln ton. Produkcja celulozy mechanicznej wzrosła o 3,5 proc, a produkcja celulozy chemicznej o 2,7% w porównaniu do 2023. Masa chemiczna stanowi 79% całkowitej produkcji masy celulozowej.

Segmentacja rynku: Opakowania napędzają rynek

Jeśli chodzi o gatunki, to motorem branży są pozostają papiery do produkcji opakowań, wyprzedzając papiery higieniczne i graficzne. Udział w rynku dla poszczególnych gatunków papieru i tektury kształtował się następująco: tektura falista 41,2%, inne papiery opakowaniowe 16,3%, papiery niepowlekane 11,12%, papiery higieniczne 10,2%, papiery powlekane 7,3%, papiery do pakowania 5,5%, inne papiery i tektura 4,8%, papiery gazetowe 3,5%.

Papiery opakowaniowe stanowią zatem aż 63% całej produkcji odnotowując przy tym wzrost o 6,5%. W ramach gatunków opakowaniowych, tektura falista - używana głównie do opakowań transportowych i pudeł z tektury falistej – odnotowała wzrost o 4,3%. Produkcja tektury kartonowej i innych tektur opakowaniowych wykorzystywanych głównie do produkcji opakowań detalicznych, wzrosła o 9,9%. Produkcja papierów do pakowania - wykorzystywanych do produkcji toreb papierowych - wzrosła o 14,4%.

Opakowania, intensywnie wykorzystujące surowce z recyklingu, przyczyniły się również do 4,1% wzrostu wykorzystania makulatury w 2024 roku. Mimo to, poziom ten wciąż jest niższy niż szczytowy z 2021 roku, choć o 5 mln ton wyższy niż na początku XXI wieku.

Produkcja papierów higienicznych wzrosła o około 3,5% w porównaniu do 2023 r. i stanowiła 10,2% całkowitej produkcji papieru i tektury. W tym samym czasie popyt na papier higieniczny wzrósł o 5,8%.

Całkowita produkcja papierów graficznych wzrosła o 2.2%. Produkcja papieru gazetowego spadła o 1,3% podczas gdy produkcja papieru do drukowania i pisania wzrosła o 2,9%. Produkcja papieru do drukowania i pisania – używanego do czasopism i katalogów, direct mail, katalogów itp. - doświadczyła różnych zmian w zależności od kategorii. Produkcja papieru powlekanego mechanicznie i niepowlekanego spadły odpowiednio o 2,1% i o 3,0%. Z kolei produkcja niepowlekanych papierów bezdrzewnych - papieru do kopiowania - wzrosła o 5,8%, a powlekanych papierów bezdrzewnych o 8,2%. Ogólnie, produkcja papierów powlekanych i niepowlekanych oraz niepowlekanych papierów graficznych wzrosła odpowiednio o 3,1% i 2,7%. Produkcja bezdrzewnych papierów graficznych wykazała wzrost o 6,6%, podczas gdy produkcja mechanicznych papierów graficznych spadła o 2,6%.

Niezwykłą tendencją jest pierwszy od 2010 roku wzrost popytu na papiery graficzne (+5,2%), napędzany głównie przez papiery bezdrzewne, których produkcja wzrosła o 6,6%.

Wyzwania: Koszty energii i globalna konkurencja

Choć branża się odbudowuje, ceny energii pozostają dwukrotnie wyższe niż przed pandemią, co szczególnie dotyka energochłonne segmenty, takie jak produkcja papieru powlekanego mechanicznie. To bezpośrednio wpływa na konkurencyjność europejskich producentów wobec globalnych rywali.

W tym kontekście kluczowe będą zapowiadane przez KE dokumenty: Clean Industry Deal, Affordable Energy Plan oraz Bioeconomy Strategy. Mają one przywrócić konkurencyjność unijnemu przemysłowi, wspierając jednocześnie gospodarkę obiegu zamkniętego i bioekonomię.

„Widzimy pozytywne oznaki wzrostu w sektorze celulozowo-papierniczym. To, czy wzrost ten będzie trwały, zależy częściowo od tego, co zrobią instytucje UE, aby umożliwić nam konkurowanie na równych zasadach, nie tylko z innymi producentami masy celulozowej i papieru na świecie, ale także z branżami opartymi na materiałach kopalnych” – podkreśla Jori Ringman, dyrektor generalny Cepi.

Handel międzynarodowy: Eksport vs. import

Na podstawie skumulowanych danych z pierwszych dziewięciu miesięcy 2024 r. oczekuje się, że łączne dostawy papieru i tektury wzrosły o 6,0% w porównaniu z rokiem 2023 r., przy czym dostawy wewnętrzne wzrosły o 5,7%, a eksport poza Cepi o 7,2%, w tym do Ameryki Łacińskiej o 34,1%, do Ameryki Północnej o 16,8%, do Azji o 4,1% oraz do krajów europejskich nienależących do Cepi o 2,0%. Ten pozytywny rozwój nastąpił po trudnym roku naznaczonym 12% spadkiem. Pod względem udziału w rynku, inne kraje europejskie pozostają głównymi rynkami eksportu w 2024 r. z 35,1% całkowitego eksportu europejskiego, Azja stanowi 24,6%, Ameryka Północna 13,6%, Ameryka Łacińska 9,7%, a wszystkie pozostałe kraje wszystkie inne kraje 17,0%.

Do końca września 2024 r. dostawy papierów graficznych wzrosły o 8,5%, a dostawy gatunków opakowaniowych o 5,5%.

Eksport stanowił 21% produkcji celulozy i papieru w 2024 r., a globalny bilans handlowy europejskiej branży celulozowo-papierniczej jest zdecydowanie dodatni, będąc jednym z najlepszych sektorów produkcyjnych w UE pod tym względem.

Jednocześnie wstępne dane pokazują, że import papieru i tektury do krajów Cepi wzrósł o około 25% w porównaniu do 2023 r., przy rosnących wolumenach pochodzących z innych krajów europejskich (+28,4%), które nie są reprezentowane w Cepi. To sygnał rosnącej presji konkurencyjnej. Stanowią one aż 40,0% całego europejskiego importu, Azja 24,3%, Ameryka Północna 23,3%, Ameryka Łacińska 7,0% i reszta świata 5,4%. Import stanowił 8% zużycia papieru i tektury w 2024 roku.

W rezultacie bilans handlowy papieru i tektury nieznacznie spadł (o 0,9%) w porównaniu do 2023 r., ale pozostaje w dużej mierze dodatni.

Perspektywy na rok 2025

Prognozy KE zakładają przyspieszenie wzrostu PKB UE do 1,4% w 2025 roku, co może wspierać konsumpcję papieru i tektury, która w 2024 roku wzrosła o 7,5%. Wyzwaniem pozostają jednak niezrównoważone ceny energii, regulacje środowiskowe, a także ryzyko wojen handlowych, zwłaszcza w kontekście relacji UE-USA. W miarę nasilania się napięć handlowych należy przypomnieć, że UE i USA były dużymi partnerami handlowymi, korzystającymi ze stosunkowo stabilnego środowiska bez ceł importowych po obu stronach przez ostatnie 20 lat. Podczas gdy UE importuje z USA dużo masy celulozowej, eksportuje dużo papieru i tektury.

„Oczekiwane porozumienie w sprawie czystego przemysłu, plan na rzecz przystępnej cenowo energii i strategia dotycząca biogospodarki, w połączeniu z postępującą defosforyzacją, gospodarką o obiegu zamkniętym i uproszczeniem przepisów UE to elementy, których przemysł celulozowo-papierniczy potrzebuje teraz, aby przywrócić wzrost i inwestycje w Europie” - dodaje Jori Ringman.

Rok 2024 przyniósł europejskiemu przemysłowi papierniczemu oddech po pandemicznej zapaści, ale nie brakuje nowych burz na horyzoncie. Dominacja opakowań, odbudowa popytu na papiery graficzne oraz postępy w recyklingu pokazują, że branża adaptuje się do zmian. Sukces w 2025 roku zależeć będzie jednak od zdolności Europy do konkurowania na globalnym rynku przy rosnących kosztach i geopolitycznej niepewności.

Kraje członkowskie Cepi:

Austria, Belgia, Czechy, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Włochy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwecja, Holandia i Wielka Brytania.

Źródło: Cepi