Kody 2D od GS1 – rewolucja w handlu detalicznym

Kody dwuwymiarowe (2D), takie jak GS1 QR czy GS1 DataMatrix, to przełom w sposobie identyfikacji produktów. Wprowadzają zupełnie nowe możliwości dla producentów, detalistów oraz konsumentów. Ich pojawienie się na rynku to wynik ewolucji tradycyjnych kodów kreskowych, które przez 50 lat stanowiły fundament globalnego handlu. W erze cyfrowej, gdzie informacja jest kluczem do sukcesu, kody 2D od GS1 odpowiadają na nowe potrzeby biznesu i konsumentów.

Od kodów kreskowych do kodów 2D

Kod kreskowy (EAN), wprowadzony na rynek w latach 70. XX wieku, szybko stał się globalnym standardem w identyfikacji produktów. Jest prosty i pozwala na szybkie skanowanie informacji. Każdego dnia charakterystyczny dźwięk „bip” rozbrzmiewa na całym świecie ponad 10 miliardów razy, czyli więcej niż średnia liczba dziennych wyszukiwań w Google. Jednak ograniczona pojemność kodu kreskowego sprawia, że w dzisiejszych czasach nie jest wystarczający.

W odpowiedzi na nowe potrzeby rynku pojawiły się kody 2D od GS1. Różnią się one od kodów kreskowych tym, że informacje są zaszyte nie tylko w jednej linii, ale w dwóch wymiarach – poziomym i pionowym. To pozwala na zapisanie znacznie większej ilości danych na mniejszej powierzchni. Co więcej, kody 2D są bardziej niezawodne – dzięki algorytmom korekcji błędów mogą być odczytywane nawet przy 60% uszkodzeniu.

Kody 2D od GS1 w praktyce

Organizacja GS1, rozwijająca na całym świecie system standardów, opracowała dwa główne typy kodów 2D:

GS1 DataMatrix – używany w branży medycznej na lekach i wyrobach medycznych, gdzie regulacje prawne wymagają szczegółowej identyfikacji, oraz w dostawach do wojska, budownictwie czy na elektronice.

QR ze standardami GS1 (np. QR z GS1 Digital Link) – stosowany w handlu detalicznym. Pozwala na bezpośrednią interakcję z konsumentem. Skanowanie tego kodu smartfonem daje dostęp do szerokiej gamy informacji, takich jak skład produktu, kraj pochodzenia, promocje, instrukcje użytkowania, opinie czy wskazówki dotyczące recyklingu.

Kody QR od GS1 wizualnie przypominają standardowe kody QR, które zyskały popularność m.in. przy zakupie biletów w komunikacji miejskiej, odbiorze przesyłek, czy sprawdzaniu menu w restauracjach. Jednak zawierają one m.in. unikatowy numer produktu GTIN (co pozwala na jego identyfikację) i oferują znacznie więcej możliwości niż standardowe kody QR.

Kody 2D od GS1 stosowane są już na całym świecie, praktycznie w każdej branży, od napojów, przez kosmetyki, po dostawy dla wojska i szpitali. Niektóre z największych światowych firm jak np. L’Oreal, PepsiCo, Procter & Gamble już z sukcesem wdrażają tę nową technologię.

W Polsce listy intencyjne podpisały m.in.: DOZ, Żabka, Auchan, Befaszczot, Makro i Jeronimo Martins i tym samym zadeklarowały chęć wdrożenia kodów 2D.

Korzyści z wdrożenia kodów 2D od GS1

Kody 2D od GS1 przynoszą liczne korzyści wszystkim uczestnikom procesu zakupowego - konsumentom, producentom i sprzedawcom. Zyskuje na tym również nasza planeta, ponieważ kody 2D od GS1 wspierają realizację celów zrównoważonego rozwoju, m.in. pozwalają zmniejszyć marnotrawstwo żywności, ograniczyć zużycie CO₂ czy zwiększyć dostępność produktów dla osób wykluczonych cyfrowo.

Korzyści dla producentów i właścicieli marek

1. Więcej informacji. Kod 2D od GS1 zawiera więcej danych niż tradycyjne kody kreskowe. To umożliwia śledzenie produktów na każdym etapie łańcucha dostaw.
2. Zwiększenie zaangażowania konsumentów. W kodach 2D ze standardami GS1 można udostępniać dodatkowe informacje, np. instrukcje obsługi, filmy instruktażowe, certyfikaty jakości czy informacje o składnikach.
3. Redukcja kosztów. Zastosowanie kodów 2D od GS1 eliminuje potrzebę drukowania dużej ilości informacji na opakowaniach. Może to obniżyć koszty druku i produkcji opakowań, bez zmiany opakowania.
4. Lepsze zarządzanie zapasami i logistyką. Dane zapisane w kodach 2D od GS1 pomagają zarządzać swoimi zapasami, śledzić produkty w czasie rzeczywistym oraz optymalizować procesy logistyczne.
5. Ochrona przed podrabianiem produktów. Kody 2D od GS1 mogą być używane jako narzędzie do weryfikacji autentyczności produktów, by chronić marki przed fałszowaniem.
6. Zwiększenie transparentności. W kodach 2D od GS1 można dostarczać informacje o pochodzeniu produktu, warunkach produkcji czy standardach etycznych, co jest istotne dla świadomych konsumentów.
7. Zbieranie danych o konsumentach. Kody 2D od GS1 umożliwiają firmom gromadzenie danych o zachowaniach konsumentów, jak np. liczba skanowań kodów QR, lokalizacja czy godzina skanowania. Takie informacje wykorzystuje się do analizy preferencji klientów, optymalizacji kampanii marketingowych czy dostosowania oferty do potrzeb rynku.
8. Integracja z programami lojalnościowymi – kod 2D od GS1 może dać dostęp do rabatów, zniżek.
9. Uproszczony handel mobilny. Kody 2D ze standardami GS1 dają możliwość integracji produktów fizycznych z platformami handlu online. Konsumenci, gdy zeskanują kod, mogą mieć dostęp bezpośrednio ze swoich smartfonów do sklepów internetowych i katalogów produktów. To upraszcza zakupy online.
10. Elastyczność i zabezpieczenie na przyszłość. Składnia GS1 Digital Link URI jest elastyczna i dostosowuje się do zmieniających się trendów technologicznych. Obsługuje różne formaty kodów, w tym kody QR i DataMatrix. Ta elastyczność pomaga zapewnić kompatybilność z różnymi urządzeniami skanującymi i aplikacjami. W ten sposób umożliwia firmom przyszłościowe wdrażanie kodów.
11. Większa stabilność firmy i rozwiązania lepiej dostosowane do rynku w porównaniu z konkurencją.
12. Poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii producenci mogą dotrzeć do konsumentów wykluczonych cyfrowo, np. osób z niepełnosprawnością wzroku czy słuchu, dzięki czemu mogą zyskać nową grupę klientów.
13. Kody 2D od GS1 zajmują mniej miejsca na opakowaniu niż tradycyjne kody kreskowe, dzięki temu producent może umieścić więcej informacji na etykiecie lub zachować przestrzeń dla większej czytelności i estetyki opakowania.

Korzyści dla sprzedawców detalicznych:

1. Redukcja strat. W kodach 2D od GS1 może być zaszyta informacja o dacie ważności, dzięki czemu można np. automatycznie naliczyć zniżkę na artykuły z krótkim terminem przydatności.
2. Lepsza kontrola jakości produktów na półkach sklepowych.
3. Zmniejszenie ilości zwrotów – kody 2D od GS1 nie pozwolą na sprzedaż przeterminowanych produktów.
4. Sprawniejsza obsługa klientów. Kody 2D ze standardami GS1 są szybsze do zeskanowania i rzadziej powodują błędy, a to przyspiesza obsługę klienta przy kasie.
5. Uproszczone zakupy online. Skanowanie kodu 2D od GS1 daje konsumentom dostęp ze swoich smartfonów do sklepów internetowych, katalogów produktów. Konsumenci mogą sprawdzać ceny, czytać recenzje oraz świadomie i wygodnie kupować.

Korzyści dla dostawców rozwiązań:

1. Zwiększone zapotrzebowanie na nowoczesne systemy skanowania i oprogramowania do zarządzania danymi.
2. Nowe możliwości dzięki rozwojowi zaawansowanych systemów do identyfikacji i śledzenia produktów oraz zarządzania łańcuchem dostaw.
3. Dostawcy, którzy oferują rozwiązania oparte na technologiach dających możliwość śledzenia produktu w całym cyklu jego życia, skorzystają z rosnącego zapotrzebowania na takie integracje.
4. Dostawcy mogą oferować rozwiązania z zakresu analityki danych, które pomogą producentom w lepszym zarządzaniu produkcją, w optymalizacji procesów oraz podejmowaniu decyzji opartych na danych.
5. Składnia GS1 Digital Link URI daje elastyczność, która pomaga zapewnić kompatybilność z różnymi urządzeniami skanującymi i aplikacjami. To ułatwia firmom dalsze wykorzystanie możliwości kodów 2D od GS1.

Korzyści dla konsumentów:

1. Kody 2D od GS1 są wygodne i szybkie w skanowaniu. Eliminują potrzebę samodzielnego wyszukiwania danych na opakowaniu. Konsumenci zyskują łatwy dostęp do szczegółowych informacji o produkcie, takich jak:
   – składniki,
   – wartości odżywcze,
   – pochodzenie produktu,
   – instrukcje użytkowania,
   – alergeny,
   – data ważności,
   – informacje o recyklingu.
2. Kody 2D od GS1 umożliwiają śledzenie produktów na każdym etapie łańcucha dostaw. Konsument może dowiedzieć się, skąd pochodzi produkt, jak był transportowany i przechowywany.
3. Kody 2D od GS1 wspierają bezpieczeństwo konsumentów. Umożliwiają walkę z podróbkami i zabezpieczają przed sprzedażą wadliwych produktów. Pozwalają sprawdzić listy składników i alergenów oraz informacje o ewentualnych wycofaniach produktu z rynku.
4. Dzięki możliwości monitorowania krótkiego czasu na spożycie sklepy mogą przeceniać produkty zbliżające się do daty ważności. Może to przyczynić się do zmniejszenia marnotrawstwa żywności, co na pewno docenią konsumenci dbający o ekologiczne, zrównoważone praktyki.
5. Dzięki przeniesieniu części informacji z opakowania do kodu 2D od GS1 etykieta produktu może stać się bardziej estetyczna i czytelna dla konsumenta.
6. W kodzie 2D od GS1 można zawrzeć podpowiedzi zakupowe, przepisy kulinarne, recenzje i opinie.
7. Kody 2D od GS1 dają możliwość zamieszczenia tłumaczenia na wiele języków, w tym język migowy, z czego skorzystają zarówno obcokrajowcy nabywający dany produkt, jak i osoby wykluczone cyfrowo (np. osoby niewidome lub niesłyszące, które mają trudności z odczytaniem tekstu pisanego). Wersje językowe mogą przybrać różne formy, również video.

Gotowość konsumentów do skanowania kodów QR od GS1

Według badania przeprowadzonego przez Kantar na zlecenie GS1 Polska w listopadzie 2024 roku, 66% Polaków postrzega siebie jako świadomych konsumentów, a ponad połowa (55%) regularnie sprawdza informacje na opakowaniach przed zakupem.

Jednocześnie smartfon stał się nieodłącznym elementem procesu zakupowego – w sklepach stacjonarnych korzysta z niego aż 90% ankietowanych. Badanie pokazało też, że 34% respondentów skanowało już QR kody z opakowań produktów, a 56% deklaruje chęć korzystania z tej funkcji, aby uzyskać więcej informacji o artykułach, przede wszystkim o: składzie produktu, aktualnych promocjach, zawartości substancji szkodliwych, sposobie użytkowania oraz producencie.

Wyniki te potwierdzają, że konsumenci potrzebują dodatkowych informacji i chcą wiedzieć, co kupują. Kody QR od GS1 pozwolą na mądrzejsze i bardziej świadome zakupy.

Działanie kodu QR w praktyce

Aby pokazać, jak można efektywnie wykorzystać kody 2D w praktyce, GS1 Polska we współpracy z firmami Sunewmed+ i Migam stworzyła demonstrator kodów 2D. Narzędzie pokazuje, jak kody 2D mogą dostarczać kompleksowych informacji o produktach, angażując nawet osoby wykluczone cyfrowo, np. poprzez wykorzystanie awatara AI języka migowego.

Zobacz na przykładzie jednego z produktów marki Sunewmed+, liftingujących płatków pod oczy, jak w prosty, przejrzysty i interaktywny sposób można przedstawić szczegółowe informacje dla konsumenta. Zeskanuj poniższy kod QR lub wejdź na urządzeniu mobilnym na stronę: Demonstrator 2D.

Przykłady wykorzystania

Kody 2D od GS1 znajdują szerokie zastosowanie w biznesie, znacząco poprawiając efektywność procesów i jakość obsługi. Z zalet innowacyjnych kodów skorzystają wszyscy uczestnicy rynku: producenci, sieci handlowe, dostawcy rozwiązań, konsumenci.

Firma Pierre Baguette, dostarczająca produkty do sieci Żabka Polska, dzięki zastąpieniu kodów kreskowych kodami 2D na opakowaniach zredukowała liczbę reklamacji związanych z ich czytelnością z 562 do 0 w zaledwie trzy miesiące. Żabka Polska dzięki dacie ważności widocznej w systemie uniemożliwia sprzedaż towaru przeterminowanego, a w Australii sieć Woolworths zmniejszyła dzięki kodom 2D marnotrawstwo żywności o 40%.

Firma Mildura Fruit Company wprowadziła kody 2D, by informować konsumentów o pochodzeniu owoców cytrusowych, co pomogło wyeliminować oszustwa. Niemiecka firma ATE Continental wykorzystuje kody 2D do jednoznacznej identyfikacji części zamiennych w branży motoryzacyjnej. W Irlandii gospodarstwo Airfield Estate używa kodów 2D, by w przejrzysty sposób opowiadać klientom o procesie produkcji mleka. Natomiast w Brazylii, w rezerwacie Legado das Águas, kody QR umożliwiają szybkie sprawdzenie pochodzenia roślin i cech drzewa macierzystego.

To tylko kilka przykładów, jak ta technologia może wspierać różnorodne cele, od ochrony środowiska po zwiększenie transparentności w łańcuchu dostaw.

Korzystanie z innowacyjnych kodów 2D od GS1 otwiera nowe możliwości. Przejście z tradycyjnych kodów kreskowych to nie tylko zmiana technologiczna, ale również odpowiedź na dynamicznie zmieniające się potrzeby rynku. Konsumenci oczekują większej przejrzystości i zaangażowania marek, podczas gdy producenci i detaliści dążą do efektywności operacyjnej i redukcji kosztów. Dzięki wszechstronności kodów 2D możliwe jest osiągnięcie obu tych celów. Wprowadzenie ich na szeroką skalę stanowi kamień milowy w dalszym rozwoju handlu detalicznego i globalnych łańcuchów dostaw.

Magdalena Bednarkiewicz, Manager Zarządzania Projektami (PMO) dla branży retail, GS1 Polska

www.gs1pl.org