Unijne rozporządzenie w sprawie przemieszczania odpadów (WSR 1157/2024) budzi coraz większe obawy wśród przedstawicieli branży recyklingowej. Zdaniem Europejskiej Konfederacji Przemysłu Recyklingu (EuRIC), nowe przepisy mogą poważnie zakłócić globalne rynki recyklingu, osłabić konkurencyjność europejskich firm i doprowadzić do załamania handlu surowcami wtórnymi. Szczególnie zagrożony jest sektor recyklingu papieru i tektury, który w dużej mierze opiera się na eksporcie poza UE. EuRIC apeluje o natychmiastowe przedłużenie terminów i wprowadzenie elastycznych rozwiązań, aby umożliwić krajom nienależącym do OECD dostosowanie się do nowych wymogów. Brak takiego działania grozi destabilizacją handlu materiałami z recyklingu oraz pogłębieniem kryzysu w unijnym przemyśle recyklingowym.
Zgodnie z nowymi zasadami, kraje spoza OECD muszą do 21 lutego 2025 r. złożyć wniosek, aby móc kontynuować import odpadów zaklasyfikowanych jako materiały do recyklingu z UE (Załącznik VIII WSR). Jeśli tego nie zrobią, od 21 maja 2027 r. obowiązywać będzie całkowity zakaz eksportu tych materiałów do blisko 150 państw.
EuRIC ostrzega, że większość krajów nienależących do OECD nie jest przygotowana na spełnienie skomplikowanych procedur WSR, wymagających gromadzenia obszernych danych i odpowiadania na liczne pytania. Dodatkowo, brak skutecznej komunikacji ze strony unijnych władz pozostawia te kraje w nieświadomości co do ekonomicznych skutków nowych regulacji. Może to doprowadzić do załamania długoletnich relacji handlowych, ograniczenia podaży surowców wtórnych, a w konsekwencji – do składowania nadających się do recyklingu odpadów w UE i utraty zaufania obywateli do systemu segregacji.
Aby chronić konkurencyjność unijnego recyklingu, EuRIC rekomenduje pilne wdrożenie 5 działań:
Elastyczne podejście do terminu z 21 lutego 2025 r. lub jego przedłużenie o co najmniej 6 miesięcy.
Przesunięcie wejścia w życie przepisów z 2027 r., aby uniknąć paraliżu łańcuchów dostaw.
Aktywny dialog z państwami trzecimi w celu zabezpieczenia rynków zbytu.
Publikację aktualizowanej listy krajów, które złożyły wnioski zgodnie z Załącznikiem VIII WSR.
Stałe monitorowanie barier handlowych we współpracy z partnerami międzynarodowymi.
Czas ma kluczowe znaczenie – bez natychmiastowych zmian istnieje poważne ryzyko załamania handlu materiałami pochodzącymi z recyklingu i osłabienie pozycji UE w globalnej gospodarce o obiegu zamkniętym.
Proponowane zmiany w WSR mogą szczególnie dotkliwie odbić się na sektorze recyklingu papieru i tektury, który w dużej mierze opiera się na eksporcie poza UE. Nagły zakaz handlu z krajami nienależącymi do OECD (np. w Afryce czy Azji) bez przygotowanych alternatyw spowodowałby nadpodaż makulatury w Europie, obniżając jej cenę i opłacalność przetwarzania. To z kolei mogłoby prowadzić do wzrostu składowania lub spalania papieru (mimo jego wysokiej przydatności do recyklingu), spadku jakości segregacji, presji na wycinkę drzew (ze względu na mniejsze wykorzystanie makulatury w produkcji nowych opakowań).
Unijne rozporządzenie w sprawie przemieszczania odpadów (WSR 1157/2024) to aktualizacja unijnych przepisów regulujących transgraniczne przemieszczanie odpadów, mająca na celu wzmocnienie ochrony środowiska, promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym oraz zapobieganie nielegalnemu handlowi odpadami. Poniżej kluczowe elementy:
Ochrona środowiska i zdrowia: Zapewnienie, aby odpady były przetwarzane w sposób bezpieczny dla środowiska, zwłaszcza w krajach docelowych.
Walka z nielegalnym eksportem: Zaostrzenie kontroli i sankcji w celu ograniczenia nielegalnego przemieszczania odpadów, np. do krajów rozwijających się.
Wsparcie gospodarki o obiegu zamkniętym: Zachęcanie do recyklingu i ponownego wykorzystania odpadów w UE, zamiast ich eksportu.
3. Cyfryzacja i przejrzystość:
4. Wzmocnienie egzekwowania:
5. Wymóg zgodności z zasadą zrównoważonego rozwoju: