Nowe unijne przepisy ws. odpadów zagrożeniem dla globalnego recyklingu. EuRIC apeluje o pilne zmiany

12/02/2025
Nowe unijne przepisy WSR 1157/2024 mogą poważnie zakłócić globalne rynki recyklingu, osłabić konkurencyjność europejskich firm i doprowadzić do załamania handlu surowcami wtórnymi.

Unijne rozporządzenie w sprawie przemieszczania odpadów (WSR 1157/2024) budzi coraz większe obawy wśród przedstawicieli branży recyklingowej. Zdaniem Europejskiej Konfederacji Przemysłu Recyklingu (EuRIC), nowe przepisy mogą poważnie zakłócić globalne rynki recyklingu, osłabić konkurencyjność europejskich firm i doprowadzić do załamania handlu surowcami wtórnymi. Szczególnie zagrożony jest sektor recyklingu papieru i tektury, który w dużej mierze opiera się na eksporcie poza UE. EuRIC apeluje o natychmiastowe przedłużenie terminów i wprowadzenie elastycznych rozwiązań, aby umożliwić krajom nienależącym do OECD dostosowanie się do nowych wymogów. Brak takiego działania grozi destabilizacją handlu materiałami z recyklingu oraz pogłębieniem kryzysu w unijnym przemyśle recyklingowym.

Zgodnie z nowymi zasadami, kraje spoza OECD muszą do 21 lutego 2025 r. złożyć wniosek, aby móc kontynuować import odpadów zaklasyfikowanych jako materiały do recyklingu z UE (Załącznik VIII WSR). Jeśli tego nie zrobią, od 21 maja 2027 r. obowiązywać będzie całkowity zakaz eksportu tych materiałów do blisko 150 państw.

EuRIC ostrzega, że większość krajów nienależących do OECD nie jest przygotowana na spełnienie skomplikowanych procedur WSR, wymagających gromadzenia obszernych danych i odpowiadania na liczne pytania. Dodatkowo, brak skutecznej komunikacji ze strony unijnych władz pozostawia te kraje w nieświadomości co do ekonomicznych skutków nowych regulacji. Może to doprowadzić do załamania długoletnich relacji handlowych, ograniczenia podaży surowców wtórnych, a w konsekwencji – do składowania nadających się do recyklingu odpadów w UE i utraty zaufania obywateli do systemu segregacji.

Aby chronić konkurencyjność unijnego recyklingu, EuRIC rekomenduje pilne wdrożenie 5 działań:

  1. Elastyczne podejście do terminu z 21 lutego 2025 r. lub jego przedłużenie o co najmniej 6 miesięcy.

  2. Przesunięcie wejścia w życie przepisów z 2027 r., aby uniknąć paraliżu łańcuchów dostaw.

  3. Aktywny dialog z państwami trzecimi w celu zabezpieczenia rynków zbytu.

  4. Publikację aktualizowanej listy krajów, które złożyły wnioski zgodnie z Załącznikiem VIII WSR.

  5. Stałe monitorowanie barier handlowych we współpracy z partnerami międzynarodowymi.

Czas ma kluczowe znaczenie – bez natychmiastowych zmian istnieje poważne ryzyko załamania handlu materiałami pochodzącymi z recyklingu i osłabienie pozycji UE w globalnej gospodarce o obiegu zamkniętym.

W związku z tym EuRIC wzywa Komisję Europejską i prawodawcę UE do podjęcia natychmiastowych działań w celu przedłużenia terminów WSR i zapewnienia unijnym firmom zajmującym się recyklingiem i ich klientom na całym świecie wystarczającej ilości czasu na dostosowanie się do nowych przepisów. Elastyczne i płynne przejście jest pilnie potrzebne, aby zapewnić międzynarodowy handel materiałami pochodzącymi z recyklingu i chronić konkurencyjność europejskiego przemysłu recyklingowego. 

Wpływ rozporządzenia WSR 1157/2024 na recykling papieru i tektury

Proponowane zmiany w WSR mogą szczególnie dotkliwie odbić się na sektorze recyklingu papieru i tektury, który w dużej mierze opiera się na eksporcie poza UE. Nagły zakaz handlu z krajami nienależącymi do OECD (np. w Afryce czy Azji) bez przygotowanych alternatyw spowodowałby nadpodaż makulatury w Europie, obniżając jej cenę i opłacalność przetwarzania. To z kolei mogłoby prowadzić do wzrostu składowania lub spalania papieru (mimo jego wysokiej przydatności do recyklingu), spadku jakości segregacji, presji na wycinkę drzew (ze względu na mniejsze wykorzystanie makulatury w produkcji nowych opakowań).

Unijne rozporządzenie w sprawie przemieszczania odpadów (WSR 1157/2024) to aktualizacja unijnych przepisów regulujących transgraniczne przemieszczanie odpadów, mająca na celu wzmocnienie ochrony środowiska, promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym oraz zapobieganie nielegalnemu handlowi odpadami. Poniżej kluczowe elementy:

Główne cele:

  1. Ochrona środowiska i zdrowia: Zapewnienie, aby odpady były przetwarzane w sposób bezpieczny dla środowiska, zwłaszcza w krajach docelowych.

  2. Walka z nielegalnym eksportem: Zaostrzenie kontroli i sankcji w celu ograniczenia nielegalnego przemieszczania odpadów, np. do krajów rozwijających się.

  3. Wsparcie gospodarki o obiegu zamkniętym: Zachęcanie do recyklingu i ponownego wykorzystania odpadów w UE, zamiast ich eksportu.

Kluczowe zmiany:

1. Restrykcje w eksporcie odpadów:

  • Zakaz eksportu odpadów niebezpiecznych do krajów nienależących do OECD.
  • Ograniczenia w eksporcie odpadów innych niż niebezpieczne (np. plastikowych) do krajów spoza OECD – możliwy tylko, jeśli państwo docelowe udowodni zdolność do ich zrównoważonego przetwarzania.
  • Zakaz eksportu odpadów przeznaczonych do składowania lub spalania poza UE/EFTA.

2. Uproszczone procedury dla gospodarki o obiegu zamkniętym:

  • Łatwiejszy transport odpadów nadających się do recyklingu między państwami UE.
  • Wsparcie dla tzw. „zielonej listy” odpadów (np. czyste surowce wtórne), które podlegają mniejszej biurokracji.

3. Cyfryzacja i przejrzystość:

  • Wprowadzenie elektronicznego systemu śledzenia przesyłek (np. platforma ICSR) w celu usprawnienia zgłaszania i monitorowania.

4. Wzmocnienie egzekwowania:

  • Inspekcje celne i współpraca między państwami członkowskimi w wykrywaniu nielegalnych transportów.
  • Kary finansowe za naruszenia, w tym odpowiedzialność eksporterów za nielegalne przesyłki.

5. Wymóg zgodności z zasadą zrównoważonego rozwoju:

  • Eksport odpadów do przetworzenia możliwy tylko, jeśli odbiorca stosuje technologie przyjazne środowisku (potwierdzone audytami).

WSR 1157/2024 jest częścią szerszej strategii UE (Europejski Zielony Ład), mającą na celu redukcję zanieczyszczeń i transformację w kierunku zeroemisyjnej gospodarki.

Kategoria: