W poniedziałek 4 marca Parlament Europejski i Rada osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie odnowionych przepisów dotyczących redukcji, ponownego użycia i recyklingu opakowań, zwiększenia bezpieczeństwa i pobudzenia gospodarki o obiegu zamkniętym.
Nowe środki mają na celu uczynienie opakowań używanych w UE bezpieczniejszymi i bardziej zrównoważonymi, poprzez wprowadzenie wymogu, aby wszystkie opakowania nadawały się do recyklingu, zminimalizowanie obecności szkodliwych substancji, zmniejszenie liczby niepotrzebnych opakowań, zwiększenie wykorzystania materiałów pochodzących z recyklingu oraz poprawę zbiórki i recyklingu.
Mniej opakowań i ograniczenie niektórych formatów
Porozumienie określa cele w zakresie redukcji opakowań (5% do 2030 r., 10% do 2035 r. i 15% do 2040 r.) i wymaga od krajów UE zmniejszenia w szczególności ilości odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych.
Zgodnie z porozumieniem, niektóre jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych, takie jak opakowania na nieprzetworzone świeże owoce i warzywa, opakowania na żywność i napoje napełniane i spożywane w kawiarniach i restauracjach, pojedyncze porcje (np. na przyprawy, sosy, śmietankę, cukier), miniaturowe opakowania na produkty toaletowe i folia termokurczliwa na walizki na lotniskach, zostaną zakazane od 1 stycznia 2030 r.
Posłowie zapewnili również zakaz stosowania bardzo lekkich plastikowych toreb na zakupy (poniżej 15 mikronów), chyba że jest to wymagane ze względów higienicznych lub jako podstawowe opakowanie żywności luzem, aby zapobiec marnowaniu żywności.
Zakaz stosowania "wiecznych chemikaliów"
Aby zapobiec negatywnym skutkom zdrowotnym, Parlament Europejski zapewnił wprowadzenie zakazu stosowania tzw. "wiecznych chemikaliów" (per- i polifluorowanych substancji alkilowych lub PFAS) w opakowaniach mających kontakt z żywnością.
Zachęcanie konsumentów do ponownego użycia i uzupełniania opakowań
Negocjatorzy uzgodnili ustalenie konkretnego celu dla opakowań wielokrotnego użytku na napoje alkoholowe i bezalkoholowe (z wyjątkiem np. mleka, wina, wina aromatyzowanego, napojów spirytusowych) do 2030 r. (co najmniej 10%). Państwa członkowskie mogą wnosić pięcioletnie odstępstwo od tych wymogów pod pewnymi warunkami.
Końcowi dystrybutorzy napojów i żywności na wynos w sektorze usług gastronomicznych będą zobowiązani do oferowania konsumentom możliwości przyniesienia własnego pojemnika. Będą oni również zobowiązani do dołożenia starań, aby do 2030 r. oferować 10% produktów w opakowaniach wielokrotnego użytku.
Ponadto, na wniosek Parlamentu Europejskiego, państwa członkowskie są zobowiązane do zachęcania restauracji, stołówek, barów, kawiarni i usług cateringowych do podawania wody z kranu (jeśli jest dostępna, bezpłatnie lub za niską opłatą) w formacie wielokrotnego użytku lub wielokrotnego napełniania.
Opakowania nadające się do recyklingu, skuteczniejsza zbiórka odpadów i recykling
Negocjatorzy uzgodnili, że wszystkie opakowania powinny nadawać się do recyklingu, spełniając surowe kryteria, które zostaną określone w prawodawstwie wtórnym. Przewidziano pewne wyjątki dla lekkich opakowań drewnianych, korkowych, tekstylnych, gumowych, ceramicznych, porcelanowych lub woskowych.
Inne uzgodnione środki obejmują:
- minimalne cele w zakresie zawartości materiałów pochodzących z recyklingu dla każdej plastikowej części opakowania;
- minimalne cele recyklingu według wagi wytworzonych odpadów opakowaniowych i zwiększone wymagania dotyczące możliwości recyklingu;
- 90% jednorazowych plastikowych i metalowych pojemników na napoje (do trzech litrów), które mają być zbierane oddzielnie do 2029 r. (systemy kaucji zwrotnych).
Sprawozdawczyni Frédérique Ries (Renew, BE) powiedziała:
- Po raz pierwszy w prawie środowiskowym UE wyznacza cele w zakresie zmniejszenia zużycia opakowań, niezależnie od użytego materiału. Wzywamy wszystkie sektory przemysłu, kraje UE i konsumentów do odegrania swojej roli w walce z nadmiarem opakowań. Zakaz stosowania chemikaliów w opakowaniach żywności to wielkie zwycięstwo dla zdrowia europejskich konsumentów. Istotne było również, aby ambicje środowiskowe spotkały się z rzeczywistością przemysłową. Porozumienie wspiera innowacje i obejmuje zwolnienia dla mikroprzedsiębiorstw.
Kolejne kroki
Parlament Europejski i Rada muszą formalnie zatwierdzić porozumienie, zanim wejdzie ono w życie.
Kontekst
W 2018 r. opakowania wygenerowały w UE obrót w wysokości 355 mld EUR. Jest to stale rosnące źródło odpadów, których łączna ilość w UE wzrosła z 66 mln ton w 2009 r. do 84 mln ton w 2021 r. W 2021 r. każdy Europejczyk wytworzył 188,7 kg odpadów opakowaniowych, a liczba ta ma wzrosnąć do 209 kg w 2030 r. bez zastosowania dodatkowych środków.
Źródło: Parlament Europejski
