XXXIII Poligraficzne Konfrontacje za nami

Papiery ekologiczne do drukowania, certyfikaty FSC, PEFC i EU Ecolabel, ślad węglowy, zrównoważone zarządzanie w produkcji poligraficznej i papierniczej to temat przewodni XXXIII Poligraficznych Konfrontacji. Jest to bardzo istotny temat z punktu widzenia ciągłego wzrostu zainteresowania zagadnieniami z zakresu ochrony środowiska i wszystkiego co określa się mianem „eko".

W ujęciu ogólnym tematyka objęła zmiany klimatu oraz wpływ produkcji poligraficznej i papierniczej na środowisko naturalne. W szczegółach zostały przedstawione takie zagadnienia jak: systemy certyfikacji lasów, certyfikaty ekologiczne, deklaracje, koordynacja łańcucha dostaw, recykling i gospodarka makulaturą, ślad węglowy. Podjęliśmy również próbę odpowiedzi na pytanie czy branża papiernicza przyczynia się do dewastacji zasobów leśnych i jaki wpływ wywiera na środowisko naturalne.

XXXIII Poligraficzne Konfrontacje zorganizowane przez Stowarzyszenie Absolwentów Instytutu Poligrafii Politechniki Warszawskiej odbyły się 15 października br., a miejscem spotkania był tym razem Zakład Technologii Poligraficznych IMiP WIP Politechniki Warszawskiej. Współorganizatorem była firma STORA ENSO, a moderatorem tematu był mgr inż. Tomasz Rokicki - TCS Manager w firmie STORA ENSO Polska, absolwent Instytutu Poligrafii oraz członek SAIP PW. Tradycyjnie Partnerem Konfrontacji był Zakład Technologii Poligraficznych IMiP WIP PW, który reprezentowany był przez prof. nzw. dr hab. inż. Stefana Jakucewicza.

Konfrontacje otworzył Prezes SAIP-u mgr inż. Andrzej Żurkiewicz. Przywitał uczestników i prelegentów, następnie przekazał głos moderatorowi Tomaszowi Rokickiemu, który wprowadził uczestników w tematykę konferencji oraz przedstawił agendę Konfrontacji.

Tomasz Rokicki wraz z Januszem Kosińskim, Converter Support Managerem w firmie STORA ENSO Polska – byli pierwszymi prelegentami prezentacji pod nieco prowokującym tytułem PAPIEROEKOLOGIA. Na początku podjęli próbę odpowiedzi na pytanie czy właściwie rozumiemy pojęcie „ekologia" w odniesieniu do przemysłu papierniczego i poligraficznego. Słowo „ekologia" i „ekologiczny" są często nadużywane, a pojęcie „produktu ekologicznego" powszechnie używa się głównie w reklamie dla uzyskania większego popytu na dany towar, również papieru. Praktycznie nie istnieje definicja „papieru ekologicznego", a pod pojęciem tym kryje się zbiór parametrów mających wpływ na środowisko naturalne. „Ekologia", według autorów prezentacji to właściwie pojęcie „sustainability" (polityka zrównoważonego rozwoju) jako odpowiedzialność globalna realizowana w trzech płaszczyznach: ekonomicznej, socjalnej i środowiskowej. Temat standardów i certyfikatów oraz normy znajdujące zastosowanie w branży poligraficznej i papierniczej stanowią niejako otoczenie pojęcia „sustainability". Dalej przedstawione zostały metody bielenia mas celulozowych ze szczególnych wyróżnieniem metody EFC, najczęściej stosowanej w produkcji papierniczej. To przykład zrównoważonej technologii, o minimalnym wpływie na środowisko naturalne, jednocześnie niezwykle efektywnej.

Końcowym elementem prezentacji było omówienie charakterystyki deklaracji zgodności i innych dokumentów takich jak Paper Profile, które jest jednolitym standardem przedstawiania informacji środowiskowych na temat papierów przeznaczonych do drukowania i wpływu na środowisko procesu produkcyjnego (między innymi skład produktu, emisje, zarządzanie środowiskowe) w danym okresie sprawozdawczym. System kontroli surowca drzewnego i gospodarki leśnej (objęty certyfikacją typu FSC/PEFC) jest składnikiem systemu kontroli całego łańcucha pochodzenia produktu, tzw. chain-of-custody.

Następnie wystąpił dr inż. Michał Kalinowski – Sekretarz Biura w PEFC Polska z prezentacją pod tytułem CERTYFIKACJA GOSPODARKI LEŚNEJ I ŁAŃCUCHA DOSTAW W SYSTEMIE PEFC W POLSCE. Na początku przedstawił zasady funkcjonowania systemu certyfikacji w systemie PEFC. Jest ona realizowana w dwóch płaszczyznach:
1. Certyfikacja gospodarki leśnej (SFM) - w krajach z uznanymi krajowymi systemami certyfikacji. Elementami certyfikacji w Zrównoważonej gospodarce leśnej są: surowiec drzewny, miejsce obróbki surowca drzewnego (np. tartak), przerób surowca drzewnego, handel, dystrybucja, sprzedaż hurtowa i detaliczna gotowego wyrobu.
2. Certyfikacja łańcucha dostaw (CoC) - w każdym kraju na świecie.

Następnie przedstawił strukturę organizacyjną PEFC (PEFC International, Rada PEFC Polska, Biuro PEFC Polska) i zakres działalności. Dalej przedstawił zasady certyfikacji gospodarki leśnej i łańcucha dostaw w systemie PEFC w Polsce i na świecie oraz obowiązujące najważniejsze dokumenty, w tym dokument nr 4 Rady PEFC Polska "Polskie kryteria i wskaźniki trwałego i zrównoważonego zagospodarowania dla potrzeb certyfikacji lasów", który jest podstawą do przeprowadzenia oceny stanu gospodarki leśnej (przedmiot i zakresu audytu, zgodność prowadzonej gospodarki leśnej z wymogami systemu certyfikacji) i wszystkich form własności lasów. Z kolei w temacie łańcucha dostaw wyrobów zawierających surowce leśne omówił wymagania (PEFC ST 2002:2013) oraz zasady użytkowania logo (PEFC ST 2001:2008). Na zakończenie zaprezentował fakty i liczby dotyczące certyfikowanych lasów, właścicieli lasów i firmy.

IM DALEJ W LAS TYM WIĘCEJ ZNACZKÓW, CZYLI O CO CHODZI Z TYMI CERTYFIKATAMI. WYMOGI CERTYFIKACJI FSC NA PRZYKŁADZIE BRANŻY PAPIERNICZEJ to temat wystąpienia mgr inż. Roberta Knysaka – Dyrektora w firmie CONTROL UNION Poland, który był kolejnym prelegentem. W części pierwszej przedstawił założenia systemów certyfikacji lasów i produktów leśnych, zależności miedzy nimi, aktualną sytuację w Polsce z systemem FSC wraz z autorską oceną głównych uczestników tego procesu: PGL LP, organizacje społeczne, podmioty certyfikowane – przemysł drzewny i papierniczy. W części drugiej omówił podstawowe kroki i wymogi do uzyskania certyfikatu FSC, specyfikację surowcową i system przepływu materiałów certyfikowanych i niecertyfikowanych w firmie produkującej papier, firmie handlowej, drukarni i różnice między nimi uwzględniając wskazania rozwiązań w każdym typie działalności.

Następnie głos zabrał mgr inż. Michał Kuna – Manager, Technical Sales w UPM-Kymmene (absolwent Instytutu Poligrafii PW i członek SAIP PW), który zaprezentował temat EU ECOLABEL – KOMPLETNY CERTYFIKAT EKOLOGICZNY. W swojej prezentacji przedstawił kompleksowe zastosowanie europejskiego certyfikatu EU Ecolabel, czym jest i kto jest jego adresatem, z głównym naciskiem na poligraficzne zastosowania papieru, w tym papieru graficznego i papieru gazetowego oraz papierów zadrukowanych. Kryteria EU Ecolabel dla Copying & Graphic Paper i Newsprint Paper to: wsparcie dla zrównoważonej gospodarki leśnej, niebezpieczne substancje chemiczne, zredukowane zużycie energii, zredukowana emisja do wody i powietrza, gospodarka odpadami, zdatność do użycia, informacje na opakowaniu, informacje widniejące na opakowaniu ekologicznym. Z kolei kryteria dla Printed Product to: podłoże, wyłączone lub ograniczone substancje i mieszaniny, możliwość recyklingu, emisje, odpady, energia, szkolenie, zdatność do użycia, informacje o produkcie, informacje widniejące na oznakowaniu ekologicznym UE. EU Ecolabel to skuteczne narzędzie wspierające zagadnienia zrównoważonego rozwoju i pozwala identyfikować produkty i usługi, które mają ograniczony wpływ na środowisko w całym ich „cyklu życia" - od pozyskania surowców, przez produkcję, aż do użytkowania i ostatecznie utylizowania/odzyskiwania. Wydawaniem certyfikatów EU Ecolabel zajmuje się Polskie Centrum Badań i Certyfikacji.

Nie zabrakło również w prezentowanej tematyce Konfrontacji bardzo istotnego zagadnienia jakim jest ŚLAD WĘGLOWY. Taki właśnie temat zaprezentował Profesor Stefan Jakucewicz z Zakładu Technologii Poligraficznych IMiP WIP PW (członek założyciel SAIP PW). W swoim wystąpieniu przedstawił pojęcie śladu węglowego: „Ślad węglowy to ilość emisji ditlenku węgla przy wytwarzaniu różnych produktów. Ditlenek węgla jest emitowany na każdym etapie procesu wytwarzania papieru, procesu drukowania czy też obróbce końcowej produktu". Pojęcie śladu węglowego nawiązuje wprost do pozyskiwania masy celulozowej, po jej recykling i wytwarzania energii, aż do jej odzysku. Problem narasta z roku na rok, a naukowcy i ekolodzy robią wszystko, żeby zmniejszyć emisję CO2 i zapobiec globalnemu ociepleniu. Przedstawił również porównanie wpływu czasopism drukowanych i internetowych na środowisko naturalne. Porównanie to zdecydowanie wypadło na korzyść mediów drukowanych.

Następnym mówcą był inż. Magnus Deinzer – Manager Sustainability, Chain of Custody Coordinator ze STORA ENSO Paper Division. Tytuł jego wystąpienia to ZRÓWNOWAŻONA GOSPODARKA SUROWCAMI DRZEWNYMI I ŁAŃCUCH DOSTAW FSC/PEFC W DYWIZJI STORAENSO PAPER. Na początku przedstawił struktury Dywizji Stora Enso Paper, w skład której wchodzi 14 papierni z roczną produkcją łączną ok. 7 mln ton i dwa zakłady cięcia papieru. Źródłem pozyskiwania surowa (włókna) do własnej produkcji papieru to drewno, celuloza czysta oraz papier z recyklingu, który obecnie wynosi 26% udziału w produkcji i stale rośnie. Następnie przedstawił założenia zrównoważonej gospodarki leśnej, omówił kwestię certyfikacji lasów, systemy FSC/PEFC (z punktu widzenia producenta papieru) łańcucha dostaw chain-of-custody oraz obowiązujące wytyczne regulacji EU Timber, która jest podstawą do zapobiegania nielegalnemu wyrębowi lasów i wprowadzaniu nielegalnie pozyskanych produktów drzewnych w obszarze Unii Europejskiej.

Kolejna prezentację przedstawił MBA, mgr inż. Michał Gawrych – Vice President, Supply Chain ze STORA ENSO Packaging Solutions pod tytułem ODZYSK I RECYKLING MAKULATURY W POLSCE JAKO ELEMENT POLITYKI ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU W PRAKTYCE NA PRZYKŁADZIE STORA ENSO. Członek Stora Enso Packaging Solutions Management Team odpowiedzialny jest za Łańcuch Dostaw, obejmujący funkcje Obsługi Klienta, Planowania Produkcji, Logistyki oraz zaopatrzenia w makulaturę (w tym Sieć Zakładów Odzysku Makulatury w Polsce) dla europejskich fabryk Dywizji Stora Enso Packaging Solutions. Przedstawił obszerną informację na temat realizowanych przez firmę działań w obszarze zrównoważonego rozwoju w Polsce, w tym kwestię zbiórki i wykorzystywania makulatury jako surowca do produkcji. W naszym kraju została utworzona Sieć Zakładów Odzysku Makulatury, którą tworzy 21 przedsiębiorstw. Zebrały one w 2014 roku ok. 300 tys. ton makulatury. Pan Michał Gawrych omówił najważniejsze aspekty dotyczące zbiórki makulatury, które umożliwiają skuteczny odzysk włókien celulozy, w tym jak właściwie sortować makulaturę, ze szczególnym uwzględnieniem skutecznego oddzielania wyrobów papierniczych od odpadów komunalnych.

Ostatnim tematem bieżących Konfrontacji były MITY I FAKTY W PRZEMYŚLE PAPIERNICZYM. Głowna oś prezentacji to ochrona środowiska a przemysł papierniczy. Często zadajemy sobie takie pytania jak: Czy produkcja papiernicza niszczy lasy? Jaki jest jej wpływ na klimat i otaczającą przyrodę? W drugim wystąpieniu w tych Konfrontacjach Profesor Stefan Jakucewicz zwycięsko rozprawił się z krążącymi w powszechnym obiegu mitami o wszechobecnym papierze i jego i jego produkcji negatywnym wpływie na środowisko naturalne.

Po każdej z prelekcji był czas na dyskusję i zadawanie pytań. Dyskusja jak zwykle była ożywiona i merytoryczna. Na tym zakończyły się XXXIII Konfrontacje Poligraficzne.

Uczestnikom dziękujemy za zainteresowanie tematem Konfrontacji i udział, a prelegentom za merytoryczne i bardzo interesujące wystąpienia.

Opracował: Tomasz Rokicki, SAIP PW
Zdjęcia: Sebastian Stryjczak, SAIP PW